Deze directeur maakte zijn schoolgebouw samen met studenten circulair: “Ze voelen zich echt mede-eigenaar van het gebouw”
Onlangs werd het Alfa-college in Hoogeveen flink verbouwd. Of liever gezegd: vernieuwbouwd. Want alles is circulair. Regiodirecteur Jan Berend van der Wijk heeft daarmee zijn doel bereikt: “Als je hier binnenkomt, moeten circulariteit en duurzaamheid recht in je gezicht komen.”
Hoe verbouw je een schoolgebouw op zo’n manier dat het bijdraagt aan een betere wereld? Dat was de vraag die Jan Berend van der Wijk, regiodirecteur van het Alfa-college in Hoogeveen, zichzelf stelde toen hij hoorde dat er geld was om de boel aan te pakken. Geïnspireerd door Thomas Rau (‘goeroe van circulariteit en duurzaamheid in Nederland’) nodigt Jan Berend de Duitse architect uit om zijn verhaal te vertellen bij de opening van het nieuwe MBO-jaar, waarbij naast alle medewerkers ook het College van Bestuur uitgenodigd was. “Vanaf dat moment was eigenlijk wel duidelijk dat we circulair wilden verbouwen. Wat me enorm heeft getriggerd is hoe we onze Aarde zo kapotmaken en uitputten terwijl er ook alternatieven zijn. Je kunt het anders doen, zonder dat je inboet aan kwaliteit of esthetiek, want ook met gebruikte materialen kun je een prachtig gebouw neerzetten.”
Wat daarnaast een rol speelt om het gebouw te ‘vernieuwbouwen’ – zoals Jan Berend dat zo mooi noemt – is dat het bestuur de studenten wilde inspireren om mee te denken over dingen als circulariteit, duurzaamheid en hergebruik van materialen. “Ook in veel bredere zin,”, geeft Jan Berend aan, “dus niet alleen over het technische aspect, maar ook over eerlijke handel en duurzame inzetbaarheid van medewerkers.”
“Termen als ‘planet proof’ en ‘groen is wat je doet’ moet je verbinden aan de beroepspraktijk. Anders worden het loze kreten”
Met het verbouwen van een school nieuw onderwijs maken
Het bestuur kiest voor een manier van aanbesteding die best value approach heet. Daarbij heb je ideeën van wat je belangrijk vindt, wat je wilt en mooi vindt en wat je kunt uitgeven en gaat de markt met die ideeën aan de slag. Jan Berend: “We zijn toen ook bij andere nieuwe gebouwen van onderwijsinstellingen gaan kijken, en we vroegen steeds: hoe zien we jullie onderwijsconcept terug in het gebouw?’ Nergens kregen we een antwoord op die vraag. Dat vonden we teleurstellend, want voor ons was dat juist heel belangrijk in het proces.
Ons onderwijsconcept draait om co-creëren: samenwerken met het bedrijfsleven en met instellingen om samen een curriculum te maken. Dan moet je ook ruimtes in je gebouw hebben die dat faciliteren. Daarnaast willen we graag te boek staan als de school die planet proof probeert te zijn. Daarover gesproken, we gebruiken tegenwoordig allemaal van die mooie termen als ‘planet proof’ en ‘groen is wat je doet’. Ik geloof in die termen, maar ik geloof ook heel erg dat je dat moet verbinden aan de beroepspraktijk. Anders worden het loze kreten.”
Studenten als mede-eigenaar van het gebouw
Zoals al bij aanvang de bedoeling was, hebben studenten een belangrijke stem gehad en ook daadwerkelijk meegewerkt aan de vernieuwbouwing. Dat is terug te zien op een aantal opvallende plekken in het gebouw waar studenten voor zowel het ontwerp als voor de feitelijke vernieuwbouw hebben gezorgd. Daardoor zijn de studenten niet alleen gaan nadenken over duurzaamheid, ze voelen zich ook mede-eigenaar van het gebouw. Jan Berend: “Ik hoor nog steeds van studenten hoe waardevol het is om aan echte situaties mee te werken. Het is een enorme leercontext geweest voor de aannemer, het bestuur en de studenten.”
Verbeterd binnenklimaat en gezondheid
Niet alleen het uiterlijk van het gebouw kreeg een behoorlijke upgrade, ook achter de schermen gebeurde er een heleboel. Jan Berend: “Ik heb begrepen dat de meeste verandering en vernieuwbouwing is gebeurd op het gebied van binnenklimaat en gezondheid. Dat is vrij technisch en ik ben geen technicus, maar ik ben daar behoorlijk van onder de indruk. Eén van de punten was dat het veel te warm in deze lokalen werd, met name aan de zuidkant.
Dat is opgelost door systemen die zowel kunnen koelen als verwarmen en die ons helpen om bijna van het gas af te zijn, en vooral op zonnepanelen te werken. Dat is natuurlijk een prachtige overwinning op onszelf.”
Post flower power
Terwijl steeds meer mensen Jan Berend zien en benaderen als degene die ‘een goed verhaal bij het gebouw heeft’ ziet hij zichzelf niet als missionaris. Wél als fan van alles wat circulair en duurzaam is. En iemand die zich verantwoordelijk voelt voor de generaties na hem. Dat verbaast hem eigenlijk niets: “Ik was een soort post flower power-jongere. Op mijn zeventiende had ik lang haar en liep ik op India-slippers en af en toe op blote voeten door Groningen. Dat is langzaam wat naar de achtergrond verdwenen en nu zie ik eruit als een keurige directeur. Maar diep van binnen is die jongen die ik toen was, er nog steeds.”
Benieuwd naar meer verhalen van circulaire koplopers in Noord-Nederland?
Dit verhaal heeft MaatschapWij geschreven in opdracht van het Noordelijk Innovatielab Circulaire Economie (NICE)
BEKIJK DE VOLLEDIGE FILM
We nodigen gemeenschappen, scholen en bedrijven uit om deze documentaire te gebruiken als een dialoog starter, een educatieve tool of een versneller voor verandering. Organiseer zelf een film- en gespreksavond of neem contact met ons op om dit samen te doen.
